Blog

Bomen en het weer

Bomen staan in weer en wind. En zoals het spreekwoord zegt: Hoge bomen vangen veel wind. Ze blijken echter ook invloed op het klimaat te hebben. Bomen zorgen niet alleen voor  schaduw, maar zijn ook windvangers en breken de wind. Zo ligt een weg achter een lage bomenrij in de luwte. Daarnaast zijn bomen plaatsen waar neerslag verzameld en verdeeld wordt. Bovendien nemen ze vocht op en zorgen ze voor verdamping. Als bomen in het blad zitten, dan verdampen ze veel water. Dat is vooral bij alleenstaande bomen het geval. Daardoor is het in de buurt van een boom koeler.

Zwaar

Door het weer hebben bomen het ook zwaar te verduren. Scheve bomen hebben vaak te maken met een overheersend windklimaat. Bij een storm waaien dan wel dode takken uit bomen, maar is het een zware storm dan zorgt dat regelmatig voor een kaalslag. Zo werden tijdens de storm Kyrill in januari 2007 vooral Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk zwaar getroffen. België en de Ardennen hadden ook met enorme stormschade in de bossen te maken. Zo bleken alleen al in Duitsland, waar in het bergland windstoten van 200 kilometer per uur waren, vijftig miljoen bomen te zijn omgewaaid. De schade in heel Europa bedroeg volgens verzekeraars miljarden euro’s! Echter, de schade zou vele malen hoger zijn uitgevallen als er niet was gewaarschuwd. Nog een zware storm eind jaren 90. Tijdens de storm van 3 december 1999 zijn er in Denemarken volgens de Nationale Deense Meteo zes miljoen bomen omgevallen.

Slachtoffer

Bomen zijn ook het slachtoffer bij droogte of blikseminslag. Een loofboom verliest bij zo’n inslag zelfs zijn schors. Naaldbomen versplinteren dan. Bliksem verhit namelijk de sapstroom. Die stromen liggen bij een naaldboom dieper in de stam dan bij een loofboom. In de wintertijd kan ijzel bomen zodanig beschadigen, dat het lang zichtbaar blijft.

Afkoeling

Tijdens extreem lange hitteperioden blijken bossen het best de omgeving te kunnen afkoelen. Wanneer de hitte toeslaat, stijgt in eerste instantie de temperatuur rond bossen. Bomen verdampen namelijk minder vocht dan lage vegetatie. Echter, gedurende lange hittegolven zorgen bossen juist voor afkoeling. Dat komt omdat bomen veel langer kunnen doorgaan met verdampen. Bij gras verdwijnt juist het verkoelende effect tijdens een lange hittegolf. Dit is gebleken uit een analyse van meerjarige metingen op tientallen Europese locaties. Dit onderzoek toont aan dat de verdamping van bossen bij sterke hittegolven nauwelijks toeneemt. De extra stralingsenergie die bij warme omstandigheden en een strakblauwe hemele beschikbaar is, wordt nagenoeg volledig gebruikt om de lucht op te warmen. Lees hier het volledige artikel van het KNMI ‘Bos dempt hittegolf op lange termijn’.

Verkleuren

Weersomstandigheden hebben ook grote invloed op verkleuring van het blad. Het blad krijgt in het najaar steeds minder zon. Daardoor en door lagere temperaturen vermindert de productie van bladgroenkleurstoffen. Bij afbraak van die stoffen vindt er verkleuring plaats. Vervolgens begint de aanmaak van een kurkachtige stof die ervoor zorgt dat de bladsteel van de tak afgesloten wordt.

Voorbereiden

Door die stof kan uiteindelijk ook het bladsteeltje gemakkelijk van de tak breken. Zo bereiden bomen in een gematigd klimaat zich op de winter voor. In de boom is er tijdens vorst namelijk geen watertransport meer en dan zouden de bladeren verdorren. Loofbomen verliezen daarom in het najaar hun bladeren. Najaarsstormen zorgen ervoor dat de meeste bladeren vallen. Als de winter is afgelopen, reageren bomen direct op de hogere temperatuur en dan met name als de grond opwarmt. De druk van de sapstroom in de wortels stijgt dan, waardoor het water naar takken en twijgen wordt gepompt. Zo kunnen de bomen weer uitlopen.

Bron: http://www.kennislink.nl/publicaties/bomen-over-het-weer

In ons vorige blog: Hogerop met ETW besteedden we aandacht aan de volledige European Treeworker (ETW)-opleiding. Dit keer komen de losse trainingen voor ETW-hercertificering aan bod.

Praktijk Centrum Bomen biedt u naast de beste leerweg naar het European Treeworker-examen ook losse trainingen voor ervaren ETW’ers die hun kennis willen uitbreiden of op peil willen houden. Zo kunnen zij voldoen aan de hercertificeringseisen.

Wij kunnen uw bedrijf bovendien volledig ontzorgen. Met onze kennis en ervaring kunnen wij u adviseren en ondersteunen. Hieronder benoemen we enkele losse onderdelen van de ETW-opleiding voor hercertificering.

ETW – Schimmeldag

Het herkennen en beoordelen van schimmels is voor de boomverzorger een belangrijke activiteit. Tijdens deze training krijgt u inzicht in de laatste ontwikkelingen betreffende het herkennen van parasitaire schimmels en de gevolgen voor de boom en de boomveiligheid.

ETW – Snoei volgens RAW en Handboek Bomen van Norminstituut Bomen

De normen en eisen die door opdrachtgevers worden gesteld aan snoeiprojecten zijn de afgelopen jaren scherper geformuleerd. Iedere boomverzorger die bomen snoeit, moet deze eisen kennen en kunnen toepassen. Tijdens de dag worden de regels van de verschillende soorten begeleidingssnoei en de daarvoor geldende contractspecificaties behandeld. Tijdens een excursie wordt op de praktische invulling ingegaan.

ETW – Ziektes en aantastingen

De afgelopen jaren worden we in toenemende mate geconfronteerd met nieuwe ziektes en aantastingen in bomen. Deze hebben grote gevolgen voor het werk van boomverzorgers. Te denken valt aan risico’s voor de omgeving, de mogelijke verspreiding en de infectiedruk, de gezondheid van de boomverzorgers enz. Na het volgen van de training is de deelnemer volledig op de hoogte van de laatste stand van zaken met betrekking tot ziektes en aantastingen. De deelnemer kan deze herkennen en weet hoe te handelen in voorkomende gevallen.

Klimmen met SRT

De laatste jaren is er veel ontwikkeling in het klimmen met het SRT-systeem. Niet alleen om de boom te bestijgen maar er zijn nu ook technieken die het mogelijk maken om het toe te passen bij het werken in de kroon. Bij een juiste toepassing geeft SRT voordelen op het gebied van de ergonomie, want je klimt veel meer met je benen. Daarnaast kunnen nu hoge, grote bomen die met het traditionele systeem lastiger te beklimmen zijn, makkelijker bestegen worden. Bij onjuist gebruik is het ergonomisch voordeel echter weg en is het zeer gevaarlijk om SRT te gebruiken!

Meer informatie

Ons volledige aanbod van ETW-hercertificering vindt u hier. Neemt u gerust contact met ons op voor advies of antwoord op uw vragen.

Praktijk Centrum Bomen biedt u de beste leerweg naar het European Treeworker-examen. European Treeworker is afgekort ETW. Daarnaast hebben wij losse trainingen voor ervaren ETW’ers die hun kennis willen uitbreiden of op peil willen houden. Zo kunnen zij voldoen aan de hercertificeringseisen.

Wij kunnen uw bedrijf bovendien volledig ontzorgen. Met onze kennis en ervaring kunnen wij u adviseren en ondersteunen. In dit blog gaan we in op de volledige ETW-opleiding. In het volgende blog besteden we aandacht aan losse trainingen voor hercertificering.

Intake – European Treeworker-opleiding

De European Tree Worker-opleiding (ETW) is een modulaire opleiding. Afhankelijk van uw vooropleiding, vaardigheden en praktische behoefte in boomverzorging maken we samen met u, in een intake, een persoonlijk opleidingsprogramma.

Eigen tijdspad

In het door u gekozen tijdspad bereidt u zich hiermee voor op het European Tree Worker-examen. Alle onderdelen worden vanuit de praktijk in het vak gestoken. U leert alle aspecten die relevant zijn voor het uitvoeren van boomverzorgingswerkzaamheden. De duur van de opleiding wordt dus op basis van uw persoonlijke opleidingsplan vastgesteld. Daarbij moet rekening gehouden worden met een maximumaantal dagen van 40, gedurende 1 of 2 jaar.

Theorie en praktijk

Zowel het theoriegedeelte (bomenkennis, standplaatsinrichting, ziekten en plagen, boomveiligheidscontrole) als het praktijkgedeelte (snoeien van bomen, klim- en werktechnieken, hoogwerker gebruik, vellen, verplanten volwassen bomen, standplaats verbeteren) komen aan bod.

Eis opdrachtgevers

Het European Tree Worker-certificaat is in veel gevallen een eis van opdrachtgevers om bepaald werk uit te mogen voeren. Als u kort voor het examen alle onderwerpen nog even wilt opfrissen en herhalen, dan kunt u zich inschrijven voor de European Tree Worker-examentraining.

Inhoud van de training

ETW-opleiding
Alle competenties die relevant zijn voor een uitvoerende boomverzorger.
Deze opleiding bereidt u voor op het EAC (European Arboricultural Council), erkend certificaat European Tree Worker (ETW)

Doelgroep

De doelgroep voor de ETW-opleiding bestaat vooral uit: de professionele boombeheerder, boomverzorger en groenvoorziener die met en aan bomen werkt.

Programma

Het programma van de ETW-opleiding is als volgt:

Motorzagen
Velling
Klimtechnieken in bomen
Hoogwerkers
Planten
Verplanten
Snoeien
Boomveiligheidscontrole.

Alle onderdelen worden verzorgd in blokken van 1 tot 4 dagen verspreidt over het jaar.

Frequentie van de opleidingsdagen is afhankelijk van de lengte van uw persoonlijke traject.

Meer informatie

Deze informatie is ook terug te vinden in onze webshop. Voor advies of verdere vragen neemt u dan even contact met ons op.

Vanuit PC Bomen kunnen we terugkijken op een dynamisch, maar vooral fantastisch jaar. We hebben met alle cursisten, onze trainers en samenwerkingspartners mooie momenten beleefd. Daar willen we iedereen voor bedanken die daaraan zijn persoonlijke bijdrage heeft geleverd en ons het vertrouwen heeft gegeven. Zonder jullie stonden we met onze organisatie niet waar we nu staan.

Graag willen wij ook komend jaar onze kennis en ervaring delen op het gebied van boom-, groen-, bos- en natuurbeheer. Daarnaast bouwen wij ons trainingenaanbod en de samenwerking verder uit met Praktijk Centrum Sport & Golf Wij kijken uit naar weer zo’n mooi jaar!

In februari 2016 gaan het Praktijk Centrum Bomen (PCbomen) in samenwerking met de hogeschool Van Hall Larenstein een nieuwe opleiding verzorgen. De unieke opzet hiervan bereid de deelnemers optimaal voor op het European Tree Technician examen. Deze opleiding voorziet in een grote behoefte om boomverzorgers uit alle niveaus in de branche niet alleen vakinhoudelijk maar ook communicatief, proces- en projectmatig op het niveau van een ETT-er te laten opereren. Door een samenwerking tussen  de Hogeschool en een praktisch opleidingscentrum wordt er eindelijk voorzien in een vraag waarmee de kandidaat met meer vertrouwen het ETT examen tegemoet ziet. Daarnaast zal menig werk- en opdrachtgever profijt hebben van de brede en gedegen opleiding die de ETT-er heeft genoten.

Deze nieuwe opleiding bestaat uit 2 fasen.

1) De eerste fase is de Minor Bomen en Stedelijke Omgeving van ‘van Hall Larenstein’.
Deze HBO leergang voorziet in de vakinhoudelijke basiskennis van een boomtechnisch adviseur en het aanleren en trainen van de basiscompetenties van een adviseur in het algemeen.
Voor detailinformatie: zie het modulenboek Minor Bomen en Stedelijke Omgeving.

2) De tweede fase is de modulaire ETT opleiding van PCbomen. Deze opleiding bestaat uit drie modulen:
Module 1: Projectorganisatie en contracten
Module 2: Boomtechnisch onderzoek en -advies
Module 3: Boombeheer

Uitvoering

De modules worden ingevuld op basis van projecten op het themagebied van de module. Tijdens de uitvoering van het project worden er colleges aangeboden welke zorgen voor de gewenste inhoudelijke verdieping op het vakgebied van de module. Daarnaast wordt de student intensief begeleid zodat hij alle stappen en vaardigheden die nodig zijn om het project succesvol uit te voeren leert beheersen.

Na het volgen van de drie modules beheerst de deelnemer niet alleen de vakkennis maar kan deze ook succesvol toepassen. Alle onderdelen uit het traject zijn ook opzichzelfstaand te volgen.

Vraag nu een kosteloos opleidingsgesprek aan.

Wij zijn erg blij en trots dat we sinds afgelopen week een officiële samenwerking zijn aangegaan met Praktijk Centrum Sport & Golf.

Gedeelde instelling

De samenwerking van Praktijk Centrum Sport & Golf met Praktijk Centrum Bomen was een logische stap. Dat is niet alleen vanwege de noodzakelijke organisatie. Het is vooral de gedeelde instelling om op te leiden vanuit de liefde en het respect voor het groene vakmanschap die ons weer samenbracht. Werken met vakmensen voor vakmensen, zoveel mogelijk ‘hands-on’ in de praktijk. Dat hebben we 20 jaar samen gedaan in Arnhem en dat wordt nu vanuit Apeldoorn met Praktijk Centrum Sport & Golf voortgezet.

Passie voor het vak

Wat bezielt Ernst Bos om medio 2014 z’n baan en collega’s gedag te zeggen en een jaar later van de oud-collega’s weer nieuwe collega’s te maken, door samen Praktijk Centrum Sport & Golf te beginnen? Ernst Bos vertelt: “De belangrijkste reden is passie voor het vak! Gedeelde passie bindt. Zet een paar gedreven greenkeepers of sportveldbeheerders bij elkaar en het gaat over gras, grond en machines. In hun ogen is niets mooier dan een strak gemaaide grasmat. Bij bomenmensen zie je precies hetzelfde. Hoe groter, hoger en ouder hoe mooier. Je zou denken dat dit elkaar bijt.”

Bomen vervelend

“Voor echte grasmensen (en kunstgrasmensen) zijn bomen vaak vervelend: ze geven schaduw, laten blad, takken en eikels vallen en hun wortels groeien waar je ze vooral niet wilt hebben. Wat helpt, is dat de nieuwe collega’s ook goed zijn in het omzagen van bomen. Dat is uiteindelijk voor elk gras- en sportveld het beste. Maar ook ‘wij van het gras’ vinden bomen wel mooi. Je moet er niet aan denken: een golfbaan of buitensportcomplex zonder bomen of struiken? Als ze maar op gepaste afstand staan. En dan mag je er ook goed voor zorgen, zodat ze waardig mooi en oud kunnen worden”, aldus Ernst.

Meer info

Benieuwd naar wat Praktijk Centrum Sport & Golf te bieden heeft? Kijk dan eens op www.pcsportengolf.nl.

Ze zijn ook op de social mediakanalen Facebook en Twitter @pcsportengolf te vinden.

Het geschikt maken van groeiplaatsomstandigheden heeft de laatste jaren meer aandacht gekregen omdat dan het beoogde eindbeeld überhaupt – en binnen afzienbaar tijdsbestek kan worden bereikt. Hierdoor bereiken bomen hun theoretische eindleeftijd naar gelang hun functie waardoor de investering in aanplant en onderhoud gunstig kan worden afgeschreven. Aandachtspunten bij het ontwerp van de groeiplaatsinrichting zijn daarom de vocht-, water- en nutriëntenhuishouding en de hoeveelheid doorwortelbare ruimte.

Op natuurlijke bodems (open grond situatie) is het doorgaans relatief eenvoudig om een geschikte doorwortelbare ruimte te creëren. Bij standplaatsen in de verharding is een hogere inzet vereist omdat een compromis nodig is tussen doorwortelbare ruimte en stabiele fundering om vervorming van verhard oppervlak te voorkomen. Hierbij komen materialen als bomenzand, boomsubstraat, Permavoid units als vervanging van cunet en de Treebox HP om de hoek kijken. Elk materiaal heeft een bandbreedte qua toepassingsgebied, van voetpad tot locaties met een zware verkeersbelasting. Momenteel zijn de mogelijkheden vrijwel onbeperkt waarbij ingezet kan worden op de duurzaamheid, de herbruikbaarheid van systemen en waarbij het sturen in processen tot een minimum kan worden beperkt.

Het ideaal beeld is dan ook, het verkrijgen van beschermde, goed ontwikkelde bomen en infrastructuur.

Stadsboom en standplaats

‘Een boom hoort in het bos.’ Dat is een veel gebruikte bewering van zowel voor- als tegenstanders van bomen in de stad. En beide partijen hebben gelijk! Helaas is de groeiplaats in het bos ver verwijderd van de omstandigheden in de stad. Reden om de goede eigenschappen van het bos naar de stad te brengen.

Struikelblok

De steeds terugkerende problematiek rondom bomen in de stad vormt de aanleiding tot de zoektocht naar de meest ideale groeiplaats in de stedelijke omstandigheden. Het opdrukken van de verharding is het meest in het oog springende veiligheidsrisico voor gebruikers van de directe omgeving van de boom.

Wat je niet ziet…

Een van de minder bekende (vanwege de ligging onder het maaiveld) gebreken is de bodemverdichting die plaats vindt door het intensieve gebruik met zwaar materieel, zoals auto’s. Bodemverdichting verhoogt de indringingsweerstand en is van negatieve invloed op de bodemlucht- en bodemvochthuishouding. Hierdoor wordt wortelontwikkeling bemoeilijkt of zelfs onmogelijk.

…en nog meer verborgen gebreken

Hoe zit het met de beschikbare hoeveelheid doorwortelbare ruimte of met het aanwezig organisch materiaal? Zijn voldoende voedingselementen beschikbaar voor de bomen? Zijn er misschien knelpunten in de combinatie met de ondergrondse infrastructuur?

De zwakste schakel

Door een beoogde of bestaande groeiplaats nauwkeurig te onderzoeken worden de omstandigheden in kaart gebracht. Veelal blijkt dat één groeiplaatseis de meest beperkende factor is en van invloed op andere voorwaarden voor een goede groei en ontwikkeling: de spreekwoordelijke zwakste schakel.

Bij de volledige afwikkeling van het onderzoek wordt altijd één van onze European Tree Technicians ingezet als projectleider én projectmedewerker.

Oplevering

In een duidelijk en overzichtelijk rapport wordt beschreven wat onderzocht is, volgens welke methode, welke resultaten behaald zijn en welke conclusies hieraan verbonden zijn. Streven is een groeiplaats die voldoet aan de eisen die de boom eraan stelt, een groeiplaats die jarenlang onaangeroerd kan blijven zonder overlast te veroorzaken voor gebruikers en die aansluit op het budget van de opdrachtgever.

RAW-bestek

Aanbevelingen en eisen uit het rapport worden desgewenst uitgewerkt in een RAW-bestek. De RAW-systematiek kan zowel voor aanleg als renovatie gebruikt worden en sluit naadloos aan op de nieuwe publicatie over het onderwerp ‘combineren van infrastructurele voorzieningen met bomen’.

Praktisch inzichtelijk

De visualisatie van geschreven tekst wordt door onze tekenaars gerealiseerd. In één oogopslag is de essentie van het onderzoek en de resultaten inzichtelijk. Oplevering op deze wijze verhoogt de praktische gebruikswaarde van onze rapportages.

Wist u dat schimmels 450 tot 500 miljoen jaar geleden aan de basis stonden van de verovering van het land door planten? En dat er zonder zwammen geen eik, beuk of den in Nederland zou kunnen groeien? Wetenschappers hebben het soms over een ‘wood-wide web’. Dat is een ondergronds netwerk van schimmeldraden dat planten en bomen met elkaar kan verbinden. Zo kunnen voedingsstoffen en water worden uitgewisseld.

Waarschuwen

Het is zelfs bewezen dat planten en bomen via zo’n netwerk informatie kunnen uitwisselen. Ze kunnen elkaar bijvoorbeeld waarschuwen voor hongerige bladluizen. Inmiddels zijn er meer dan 5.000 soorten paddenstoelen bekend in Nederland. Zo’n 20 jaar geleden waren dat er rond de 3.500. Die stijging zit hem hoogstwaarschijnlijk vooral in betere zoek- en kijkmethodes. De paddenstoelen die we zien, zijn slechts de vruchten van schimmels. Het grootste gedeelte bevindt zich onder de grond.

Nuttig

Paddenstoelen worden vaak gezien als profiteurs, zoals parasitaire zwammen. De meeste paddenstoelen zijn echter symbiotisch, d.w.z. belangrijk en van wederzijds voordeel voor organismen in hun leefomgeving. Paddenstoelen zijn van groot belang voor het leven in een bos en de gezondheid van een bos. Ze zijn als afvalverwerkers (van dood hout) en door hun verbinding onder de grond niet alleen nuttig voor bomen. Paddenstoelen bevatten namelijk ook stoffen die gebruikt kunnen worden voor nieuwe geneesmiddelen. Daarnaast zijn schimmels in staat om milieuverontreinigende stoffen af te breken.

Als je in het bos of een park loopt, dan moet je oppassen. Er komen namelijk heel veel eikels en beukennootjes uit de bomen vallen. Waarom dit jaar in zulke grote hoeveelheden? De afgelopen maanden hebben eiken en beuken veel meer vruchten geproduceerd dan andere jaren.

Glibberige paden

Deze boomvruchten vallen nu massaal uit de bomen. Dit is te zien aan de deels stuk getrapte eikels en beukennootjes op glibberige fiets- en wandelpaden. De huidige oogst is opmerkelijk, vooral omdat er nu al drie jaar achter elkaar beuken vol met nootjes zijn. Het is gebruikelijk dat het ene jaar wel beukennootjes komen en het andere jaar niet. Volgens bioloog Arnold van Vliet van de Universiteit van Wageningen is dit al het derde jaar dat ze er zijn.

We hebben dit 25 jaar niet zo meegemaakt

Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa blijken veel eikels en beukennootjes uit de boom te vallen. Biologen staan voor een raadsel. Misschien komt het door een relatief koud voorjaar, gevolgd door een droge periode en daarna een natte zomer. “We hebben dit in 25 jaar niet zo meegemaakt”, zegt Van Vliet.

Smullen voor eekhoorns en zwijnen

Fietsers en wandelaars ondervinden er hinder van, maar voor dieren die eikels en beukennootjes op hun menu hebben staan, is het smikkelen en smullen. Eekhoorns, sommige vogelsoorten zoals de Vlaamse gaai, en zwijnen kunnen hier een winter lang van profiteren.

Strenge winter

Is er een verband tussen de grote hoeveelheid eikels en een strenge winter? Dat blijkt niet in het geval te zijn en is slechts een volkswijsheid. Het zegt meer over de fauna dan het weer. De natuur kan het weer niet voorspellen en ook niet bepalen. Die extra voedselvoorraad zorgt juist voor een grotere overlevingskans, waardoor er in de lente meer kleintjes zullen zijn. Meer knaagdieren betekent meer roofvogels. De populatie zwijnen zal ook groeien. De biggetjes die de komende tijd ter wereld komen, hebben een grotere overlevingskans deze winter.

Bronnen: http://nos.nl/l/2062073 , http://s.ad.nl/4159716